مفاهیم بنیادین در برنامه‌ریزی کالبدی ـ فضایی (بخش نخست)

در دهة اخیر حجم قابل توجهی از کتاب­ها و مقاله­های علمی در ایران در شاخه­های مختلف دانش جغرافیا انتشار یافته است. اغلب این نوشته­ها به مسایل خاصی پرداخته­اند، هرچند به ندرت حاوی مطلبی دربارة شرح و تبیین انواع مفاهیم و اصطلاحات این رشته بوده­اند. افزون بر این، مفاهیمی که به کار رفته­اند، کمتر از لحاظ معنایی به­درستی در تناسب با مباحث و در مواردی حتی نادرست و گمراه­کننده بوده­اند؛ این نکته به­ویژه در مورد خطاهای وارد شده از راه ترجمة این مفاهیم به فارسی صادق است. علاوه بر این، آنچه در این نوشته­ها بیش از هرچیز مورد غفلت واقع شده، گرایش­ها و رویکردهای نوین در جغرافیا، بویژه مباحث فضایی و نظریه­های برنامه­ریزی بوده است. در مقابل، آنچه بیشتر مورد عنایت بوده، مقاله­های مبتنی بر مطالعات موردی دانشجویان در قالب  پایان­نامه­های تحصیلی بوده است. در نتیجه، نوعی ابهام در تبیین و کاربرد مفاهیم بنیادین و افزون بر آن، سردرگمی دانشجویان این رشته پدید آمده است. هدف اصلی از این مقاله کوشش در راه شرح و تبیین مفاهیم کلیدیِ مطرح در مباحث مربوط به فضا و برنامه­ریزی فضایی در چارچوب جغرافیای کاربردی است.